Citizen science: de toekomst van effectiviteitsbewijs voor supplementen?

13 januari 2022

In 2021 heeft NPN samen met twee aangesloten bedrijven, Aryuveda en Bonusan en een projectorganisatie een pilot Citizen Science uitgevoerd: het MyCardio2 project. Mensen met hart- en vaatproblemen deden verschillende leefstijlinterventies, waaronder het gebruik van voedingssupplementen. Het doel was om ervaring op te doen met deze nieuwe manier van onderzoek waarbij enerzijds deelnemers aan hun gezondheid werken en anderzijds de bedrijven gegevens kunnen ontvangen over de effecten van hun supplementen in deze doelgroep. De ervaringen van de deelnemers zijn positief. Is dit de nieuwe manier om de effectiviteit van supplementen te onderzoeken?

Wat is Citizen Science?

Citizen Science, ook wel burgerwetenschap genoemd, is een vorm van onderzoek waarbij individuele resultaten worden gebundeld en geanalyseerd om een onderzoeksvraag te beantwoorden. Het is een andere manier van data verzamelen dan bijvoorbeeld een gerandomiseerd wetenschappelijk onderzoek. Deelnemers kiezen zelf hun leefstijlinterventies, monitoren de gezondheidseffecten en verzamelen de gegevens. Doordat de deelnemers, die patiënten zijn, zelf hun interventies kiezen en deze hen niet worden opgelegd, valt het onderzoek niet onder de strenge regels van de wet medisch-wetenschappelijk onderzoek. Dit biedt onze sector de mogelijkheid om gezondheidseffecten in patiënten relatief eenvoudig te onderzoeken, maar we mogen ze daarbij geen keuzes opleggen. Het is voor de deelnemers een interessante manier om aan hun gezondheid te werken. Ook kan op deze manier bij een grote groep personen veel data worden verzameld, waardoor het nieuwe kansen biedt voor de voedingssupplementenbranche om de effecten van supplementen te onderzoeken.

Verschillende leefstijlinterventies voor gezondheidsdoelen

Aan het MyCardio2 project deden 25 hart- en vaatpatiënten mee die eigen gezondheidsdoelen hadden opgesteld. De deelnemers zijn verzameld via de patiëntenvereniging Harteraad. Sommige deelnemers wilden hun cholesterolgehalte of bloeddruk verlagen, medicijnen afbouwen, een betere conditie bewerkstelligen of bijvoorbeeld gewichtsafname realiseren. Gedurende 6 maanden werkten ze aan hun doelen met verschillende zelfgekozen gezondheidsinterventies, zoals goede voeding, beweging, stressverlagende of slaapbevorderende interventie en supplementen. 15 deelnemers gebruikten een Aryuvedisch kruidensupplement met antioxidanten, 9 deelnemers een Bonusan supplement met vitamines, mineralen of andere stoffen uit voedingsmiddelen en 1 deelnemer een ander, onbekend supplement.

De deelnemers deden een begin-, tussen- en eindmeting op verschillende parameters die ze bij hun gezondheidsdoel hadden opgesteld. Dit kan een meting bij de huisarts zijn, zoals cholesterol, hartslag of bloeddruk, of eigen metingen zoals het aantal stappen geregistreerd via smartwatch. Hierdoor werden er verschillende resultaten gegenereerd.

Positieve ervaringen en gezondheidseffecten

De deelnemers vonden het project erg geslaagd. Ze vonden het fijn om zelf interventies te kiezen en de effecten hiervan te monitoren. De maandelijkse meetings met de groep om ervaringen, progressie en moeilijkheden te delen vonden ze erg motiverend. Daaruit bleek ook dat ze wel begeleiding  wensten bij het vaststellen van hun gezondheidsdoelen en bijbehorende metingen. Het merendeel van de deelnemers merkte een (klein) positief gezondheidseffect, zoals een afname van het bloedcholesterolgehalte. Helaas was het niet mogelijk om conclusies uit de data te trekken over het effect van de interventies, waaronder het gebruik van voedingssupplementen. Dit kwam omdat de onderzoeksgroep klein was en de deelnemers verschillende interventies tegelijkertijd uitvoerden en verschillende metingen deden, wat zorgde voor een grote diversiteit in resultaten.

Ervaringen voor een vervolgproject

Met de pilot zijn er positieve ervaringen en leerpunten voor een vervolg opgedaan. Het is nog te vroeg om te kunnen concluderen dat met dit type onderzoek effectiviteitsbewijs van supplementen verkregen kan worden. Door de vrijheid van de deelnemers wordt er veel verschillende data gegenereerd. Om effecten te kunnen zien is een grotere onderzoeksgroep belangrijk. Ook is het wenselijk om minder diverse data te krijgen door bijvoorbeeld deelnemers gerichter te verzamelen rondom één interventie en een vaste set van uitkomstparameters. Een andere aanbeveling is het hebben van één plek waar eenvoudig alle data verzameld wordt en geanalyseerd kan worden, zoals een digitaal platform, database of app.

In deze pilot konden deelnemers op een fijne manier aan hun gezondheid werken, ook hebben ze aangegeven open te staan voor een vervolgproject. De leerpunten uit dit project kunnen worden gebruikt in een opgeschaald vervolgproject om met dit type onderzoek tot bruikbare conclusies te komen.