TNO: gids klinisch bewezen probiotica bij antibioticagebruik

10 juli 2017

In ARTIS-Micropia werd eind 2016 het startsein gegeven voor de ontwikkeling van een nationale gids; toepassing van probiotica bij antibioticagebruik. Eind 2017 komt deze gids beschikbaar. NPN vindt de samenstelling van deze gids een interessante ontwikkeling. Saskia Geurts ging daarom in gesprek met Remco Kort, professor microbial genomics (Micropia) en verbonden als TNO-leerstoelhouder aan de Vrije Universiteit en met Cyrille Krul, directeur predictive health technologies bij TNO. Zij vertellen hoe een nieuwe gids kan leiden tot maatwerk advies.

Antibiotica geassocieerde diarree

Remco Kort vertelt dat er twee duidelijke, concrete aanleidingen zijn voor de ontwikkeling van de gids. “Om te beginnen: er wordt veel amoxicilline voorgeschreven, een breed spectrum antibioticum dat diarree veroorzaakt. Aanvullend is er al veel bekend over de werking van probiotica bij diarree na antibioticagebruik en er is veel wetenschappelijk bewijs voor de werking. Daarbij is het mooi meegenomen dat probiotica veilig ingezet kunnen worden en geen bijwerkingen kennen.” Cyrille Krul vult aan: “In mijn omgeving hoor ik diverse geluiden over probiotica. Sommigen vinden het niets, omdat ze het onbewezen achten. Anderen zeggen door de bomen het bos niet meer te zien bij informatie over het effect van probiotica, terwijl een derde groep overtuigd is van de werking en het onbegrijpelijk vindt dat dit niet standaard wordt ingezet.” Cyrille Krul geeft daarom aan het geweldig te vinden om vanuit TNO kennis over deze toepassing naar de markt te brengen. TNO richt zich op onder andere gezond leven en personalized nutrition, waarmee consumenten advies op maat over voeding en leefstijl krijgen aangeboden. Voedingsonderzoek richt zich steeds meer op de gezondheidseffecten van voeding en hoe voeding het gebruik van geneesmiddelen kan ondersteunen.

Toepassen in de zorg

Ondanks de vele bewijzen inzake effectiviteit, is het voor de arts en consument lastig om een goede keuze te maken voor een werkzaam probioticum in een specifieke situatie. Om maar over de gemiddelde kennis bij het winkelpersoneel over dit onderwerp te zwijgen. Daarom willen TNO en Micropia een praktisch bruikbare gids uitbrengen. Remco Kort: “In de gids ga je straks een lijst vinden met producten die in Nederland verkrijgbaar zijn, waarvan is aangetoond dat ze effectief zijn bij antibiotica gerelateerde diarree.”

Maar gaat de gemiddelde huisarts zo’n gids gebruiken?

“Om de huisarts te overtuigen moet je aansluiten bij hun manier van beoordelen,” aldus Cyrille Krul. Remco Kort vervolgt: “Daarom beginnen we met een wetenschappelijke basis. Er wordt een uitgebreide review geschreven met alle relevante klinische studies over het effect van specifieke probiotica in een bepaalde hoeveelheid bij antibiotica gerelateerde diarree. Doel is deze review te publiceren in een wetenschappelijk tijdschrift. We leggen de lat dus hoog en onderbouwen dat de werking van probiotica bij antibiotica gerelateerde diarree, boven alle twijfel verheven is. Daarna wordt de gids verder uitgewerkt onder andere door de relatie te leggen tussen wetenschappelijk bewijs en probiotica bevattende producten waaraan de effecten worden toegeschreven op basis van specifieke stammen en hoeveelheden. Zo wordt de gids tegelijk wetenschappelijk onderbouwd en praktisch toepasbaar voor arts en consument.”

Dus de gids wordt zowel voor de consument als voor de zorgverlener?

Remco Kort: “Ik heb al gesprekken gevoerd met het Nederlands Huisartsen Genootschap en met de Diëtistenorganisatie.” Cyrille: “Met hen gaan we bespreken welke tool zij nodig hebben. Het zou heel mooi zijn als het in de NHG-standaard kan worden opgenomen. Daarnaast denken we aan een website of een speciale app.” Over hoe de informatie naar consumenten vorm moet krijgen, hebben beiden nog geen concrete plannen. Micropia kan daarin een rol spelen, maar ook diverse websites (en publiciteitskanalen).

Internationale uitrol

Of de gids na de Nederlandse introductie ook Europees beschikbaar wordt gesteld, daarover is Remco Kort duidelijk. “We gaan de gids ook internationaal presenteren. In de Verenigde Staten willen we deze manier van denken en werken presenteren. Daartoe zullen we onze aanpak voor de gids uit de doeken doen op de jaarlijkse bijeenkomst van de ISAPP (International Scientific Association for Probiotics and Prebiotics). In Europa praten we met ILSI (International Life Science Institute). Ieder land kan op basis van dezelfde methodologie beoordelen welke producten beschikbaar zijn en zijn te koppelen aan de onderzochte probiotica-stammen.”

Meer gezondheidseffecten met probiotica

Onderzoek met probiotica toont ook interessante resultaten bij bijvoorbeeld depressie en eczeem. NPN is benieuwd of Remco en Cyrille ook op deze gebieden mogelijkheden zien om een gids uit te brengen, om zo de kennis over wetenschappelijke bewezen effecten van probiotica over te brengen. Remco Kort: “We hebben bewust gekozen voor één case.” Cyrille: “Wij zijn zeer geïnteresseerd in het proces van het vertalen van wetenschappelijke kennis naar daadwerkelijke producttoepassing. Voor veel professionals is het nu nog onduidelijk of probiotica ingezet kunnen worden bij antibiotica en ondoenlijk producten te adviseren. Ons doel is de basis daarvoor te versterken zodat professionals beseffen dat het inzetten van probiotica de patiënt kan helpen bij zijn of haar herstel en verdere gezondheid. Als dit aanslaat kunnen we deze ervaringen gebruiken om in een volgend onderzoek effecten met andere stoffen onder de loep te nemen.”

Het jaarmagazine 2017 ‘Suppletie is maatwerk’ is hier te bekijken.